گروه اجتماعی سلام دلفان – حضور دست فروشان نه تنها تجاوز به حریم شهروندان محسوب می شود بلکه جامعه را نیز از لحاظ بهداشتی و اقتصادی با مشکل مواجه می نماید. دست فروشانی که با جنس های تقلبی و ارزان تر، اقدام به فروش کالاهای خود می کنند با عرضه مواد غذایی غیربهداشتی و آلوده، سلامت و بهداشت شهروندان را به خطر می اندازند و باعث شیوع بسیاری از بیماری ها می گردند و حقوق سایر کسبه را نیز تضییع می نمایند.
ابتدا به تعریف لغوی دوکلمه سد و معبر می پردازیم
سد: بستن، بند و حایل
معبر: اما معبر عام، هر راهی است که عموم مردم اجازه استفاده از آن را دارند و از آن تردد میکنند؛ مانند پیادهرو، خیابان، پارک، بازار و …
بستن راه و ایجاد مانع در مسیر مردم، به شیوههای مختلفی ممکن است به وقوع بپیوندد که هر یک از آنها چنانچه تعارضی با حقوق عابران پیدا کند، تجاوز به حقوق مردم محسوب میشود.
بر این اساس دستفروشی در کنار خیابان یا پیاده رو، چیدن اجناس و لوازم منزل یا مغازه در معابر، پارک وسایل نقلیه در مکانهای ممنوع مثل پیاده رو، پارک دوبله، توقف در چهارراهها و تقاطعها، ریختن مصالح ساختمانی در گذرگاهها و … از مصادیق سد معبر است.
[1] 
[2]
انواع سدمعبر
۱- سد معبر صنوف:
در این مورد مغازه داران با گذاشتن کالا و اجناس در مقابل مغازه و اشغال پیاده رو و معابر عمومی موجب اخلال در رفت و آمد عابرین پیاده می گردند و همچنین از فضای عبور و مرور نیز تصویری نازیبا و آشفته می سازند و ضمن ایجاد خطر، مشکلات زیادی را به وجود می آورند.
[3] 
[4] 
[5] 
[6] 
[7] 
[8]
۲- وانت بارهای دوره گرد و ثابت:
این وانت ها علاوه بر ایجاد سد معبر در معابر، کوچه ها و … بعضاً برای تبلیغ و فروش اجناس از بلندگو استفاده می کنند که باعث آلودگی صوتی و مزاحمت برای دیگران شده و موجب ایجاد خطر برای شهروندان می گردند.
[9] 
[10] 
[11] 
[12] 
[13]
۳- دست فروشی
اشخاصی که در کنار معابر، اقدام به فروش اجناس و کالاهای خود می نمایند و با اشغال سطح معینی از پیاده رو برای عبور و مرور عابرین ایجاد مشکل نموده و با ایجاد سد معبر تخلف می نمایند.
[14] 
[15] 
[16] 
[17]
وحال دیدگاه فقها و معصومین(ع) درباره سدمعبرمی پردازیم:
استفتائات حضرت امام(ره)؛ سوال شده است که برخی مغازهها برای عرضه بیشتر، قسمتی از اجناس مغازهشان را در کنار پیادهروها یا خیابان قرار میدهند و همچنین برخی دستفروشان، گاریدستی یا چرخ یا وانتبارشان را در محل عبور مردم در پیادهرو، خیابان یا کوچه مستقر میکنند، چنانچه این کار مغایر با مقررات شهرداری باشد یا مزاحم عبور مردم یا باعث سد معبر شود، از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
طبق نظرامام خمینی(ره) این کار جایز نیست.
اما در بخش دیگری از این استفتائات، مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی (رضوان الله علیه) درباره جایز بودن یا نبودن سد معبراینچنین آمده است: سد معبر اگر مخالف مقررات جمهوری اسلامی ایران باشد یا باعث اذیت و آزار و مانع رفت و آمد عابران شود، حرام است.
رسول خدا(ص): کسی که سدمعبرکند و مانع عبوررهگزران شودازرحمت خدابه دوراست
امام سجاد (ع ): از گناهانی که نابودی سریع آدمی را درپی دارد سد کردن راه مسلمانان است
طبق قانون کدام دستگاه ها بیشتردرگیرهستند؟
تبصره یک ماده ۵۵شهرداری ها :
سد معابر عمومی و اشغال پیاده روها و استفاده غیر مجاز از آنها، میدانها، پارکها و باغهای عمومی، برای کسب یا سکنی و یا هر عنوان دیگری، ممنوع است و شهرداری مکلف است از آن جلوگیری و در رفع موانع موجود و آزاد کردن معابر و اماکن مذکور، به وسیله ی مأمورین خود اقدام کند.
تبصره ۶ ماده ۹۶ قانون شهرداری ها:
اراضی، کوچه های عمومی، میدان ها، پیاده روها، خیابان ها و به طور کلی معابر و بستر رودخانه ها، نهرها و مجاری فاضلاب شهرها، باغ های عمومی، گورستان های عمومی و درخت های معابر عمومی واقع در محدوده شهر که مورد استفاده عموم است ملک عمومی محسوب و در مالکیت شهرداری است.
ماده ۴ قانون نیروی انتظامی: طبق بند ۱۷ ماده ۴ قانون نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، یکی از وظایف نیروهای انتظامی همکاری با وزارتخانه، سازمانها، موسسات و شرکتهای دولتی و وابسته به دولت، بانکها و شهرداریها در حدود قوانین و مقررات مربوط باشد. از این رو در صورتی که دستور شهرداری و اقدامات مامورین آن موثر واقع نشود شهرداری میتواند در صورت لزوم از کمکهای ماموران انتظامی استفاده نماید.
راه حل هایی برای رفع سد معبر و جبران نقض قانون
۱- راه اندازی کلانتری ویژه شهرداری و واگذاری کلیه امور انتظامی در حیطه کاری شهرداری به این کلانتری.
۲- ساماندهی دستفروشان و فروشندگان خودرویی وایجاد بازارچه موقت ودائمی.
به هرحال این پدیده آشنا و مورد انزجار عموم، عارضه ای است که دیگر در شهر ما به امری بسیار طبیعی و ظاهرا غیر قابل کنترل تبدیل شده است
شهروند گرامی از آنجایی که بنابر فتاوای مراجع معظّم تقلید تجاوز به پیاده روها و سدمعبر شرعاً جایز نیست و به جهت اینکه سدمعبر زشت ترین نوع تجاوز به حقوق و آزادی های مشروع دیگران است و وجود یک شهر سالم و سامان یافته صرفاً در گرو پرهیز جدی از تخلفات شهری و جلوگیری از نقض حقوق شهروندی است.
در خاتمه اقتضا می کند از همه مسئولین امر از جمله شهردار وشورای شهرمحترم، دادستان محترم، فرماندهی محترم نیروی انتظامی، واحد اجرائیات شهرداری واحداصناف درخواست نماییم که دراین امرمهم بیش ازگذشته جدیت وهمکاری داشته باشند تا حقوق همشهریان عزیزرعایت گردد.
