مکتب اسلام به عنوان یک مکتب جامع ، زیباترین و منطقی ترین نظریه ها در مورد طبیعت که جز لا ینفک زندگی مادی بشریت است را مطرح می کند و نه اجازه می دهد بشر طبیعت را معبود خویش قرار دهد و نه آن را موجودی بی روح بداند. بلکه جلوه های طبیعی را ، آیه ، کمله و موجوداتی با شعور نسبی که سپاس گزار و تسبیح گوی خالق خود باشد می فرماید و انسان را به کرنش در مقابل خالق آن فرا می خواند.« و أوحی ربک إلی النحل أن اتخذی من الجبال بیوتا و من الشجر و مما یعشرون » سوره نحل آیه 68_ یا گفتگوی سلیمان نبی ع با مورچه در سوره نمل ، آیه 18 و هدهد در آیه 20و23 و پریان در سوره سبا،آیه13 و پیروی باد از فرمان خداوند در سوره سبا،آیه 12
بررسی آیات شریفه قران و سیره و کلام اولیا خداوند (علیهم السلام) موارد فراوانی از اهمیت محیط زیست را در نگاه مکتب معرفی می کند. از جمله
الف – طبیعت مسخر انسان را طیبات معرفی و همچنین نعمتی را مایه کرامت انسان معرفی می کند(و لقد کرمنا بنی ادم و حملناهم فی البر و البحر و رزقناهم من الطیبات وفضلناهم علی کثیر ممن خلقنا تفضیلا)اسرا آیه 70
ب– خداوند عزیز با تاکید بر اینکه نظام هستی بر اساس مصلحت آفریده شده است در کنار این تاکید از ایجاد فساد در این نظام نهی می کند(وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا ۚ إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ) اعراف آیه 56
وطبیعی است استفاده نابخردانه از منابع طبیعی و زیاده روی در بهره برداری از آن در موارد فساد است که مصحف شریف کسانی را که به تخریب مظاهر زیبایی خداوند دست می زنند و نظام چنین باشکوهی را ازبین می برند مذمت و نارسایی می کند.
ج – در آموزه های دینی و مکتب زیبای اسلام مسلمان به در ختکاری و ایجاد فضای سبز و پاک سازی آب روان تشویق شده اند. بر اساس روایت نبوی از وجود مبارک پیغمبر(ص) 3 چیز سبب روشنی چشم دانسته شده است: (نگاه به فضای سبز ، آب جاری و روی نیکو ) نهج الفصاحه جلد 1 ص 292 و در جای دیگر می فرمایند: هرگاه نهالی در دست شماست و قیامت برپا می شود، در آن فرصت کوتاه آن نهال را بکارید – نهج الفصاحه جلد 1ص713 . در روایت شریف دیگری کاشتن درختان و جاری کردن قنات در ردیف تعلیم دانش و ساختن مسجد شمرده شده است. نهج البلاغه جلد 1 ص 497 و روایت دیگری مانند روایت منقول امام صادق (ع) که می فرماید : زندگی بدون داشتن سه چیز بر انسان گوارا نیست، هوای تمیز، آب فراوان و گوارا و زمین حاصلخیز – محمد باقر مجلسی بحار الانوار جلد78 ص 234
د- خالق زیبا کسانی که آسایش مسلمانان را در زندگی فراهم کنند ، ستوده و در مقابل ، افرادی که طبیعت را آلوده می کنند و بدین وسیله موجب ناراحتی مردم می شوند ، سخت سرزنش میکند. بر اساس روایات از وجود مبارک پیامبر اکرم (ص)، هر کس از راه مسلمانان چیزی را که موجب رنجش رهگذران است برطرف کند خداوند پاداش خواندن 400 آیه از قرآن را برای او ثبت می کند که ثواب هر حرف آن 10 حسنه است – بحار الانوار جلد 5 ص 50
و همچنین آن حضرت میفرمایند: 3 گروه هستند که با کار خود مورد لعن و مذمت خداوند قرار می گیرند : (کسانی که اماکن عمومی، سایبان ها و محل پیاده شدن مسافران را آلوده می کنند ؛کسانی که آب عمومی( نوبتی) را غصب می کنند ؛ و کسانی که سد معبر کنند و مانع عبور عابران شوند )- شیخ حر عاملی – وسائل الشیعه جلد 1 ص325
نقل شده است که هرگاه امام سجاد (ع) کلوخی را در راه می دید، از مرکب پیاده می شد و آن را از سر راه بر می داشت – بحارالانوار جلد 74 ص 50
ح – احترام به محیط زیست و انواع گونه های جانوری و گیاهی ، در مناسک حج و در حرم امن الهی به مسلمانان یاد آوری می شود، شکارصید و قطع درختان در حالت احرام و حتی در حال غیر از احرام از موارد منهی عنه شمرده می شود و در مواردی موجب کفاره و پرداخت جریمه می شود.
و – از بهار و زیبایی های طبیعت به عنوان رستاخیز برای مقدمه تفکر در رستاخیز قیامت یاد شده که انسان همگام با طبیعت طراوت و شادابی و رشد و تکامل یابد – پیامبر اکرم (ص) میفرمایند : «اذا رأیتم الربیع فاکثروا ذکر النشور ما اشبه الربیع بالنشور.»نهج الفصاحه جلد 1 ص 180
در این سخن بلند و حکیمانه در مورد بهار و ادب ورود به بهار توجه انسان را به جدی ترین بخش زندگی که در فرهنگ جهانی ذکر و یاد آن حذف شده است یعنی رستاخیز قیامت هدایت میفرماید و مطالب و توجهات زیبای دیگری که هم در کلام و هم در سیره اولیا خداوند نسبت به بهار طبیعت وارد شده، دقت لطیف انسان ،طالب آن مباحث است.
